1. Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
Η αρχική κατάσταση του ανθρώπου, όπως παρουσιάζεται στην Αγία Γραφή και την πατερική θεολογία, ήταν μία ζωή σε ενότητα με τον Θεό, γεμάτη ειρήνη, χάρη και σκοπό. Η πτώση του Αδάμ και της Εύας, όμως, σηματοδότησε τη ριζική αλλοίωση αυτής της σχέσης. Δεν πρόκειται απλώς για παραβίαση μιας εντολής, αλλά για την ελεύθερη επιλογή του ανθρώπου να αυτονομηθεί, να ζήσει χωρίς τον Θεό.
Οι συνέπειες αυτής της επιλογής είναι βαριές και πολυεπίπεδες. Η εσωτερική ενότητα του ανθρώπου διαταράσσεται: ο νους σκοτίζεται, οι επιθυμίες διαστρέφονται, η ψυχή χάνει την ειρήνη της. Παρότι η εικόνα του Θεού δεν καταστρέφεται, αλλοιώνεται. Ο άνθρωπος ξεχνά τον προορισμό του, ζει διχασμένος και αποξενωμένος από τον εαυτό του, τους άλλους και τον Δημιουργό του.
Η πτώση δεν αφορά μόνο την ψυχή. Αγγίζει και το σώμα, με την είσοδο του θανάτου, της φθοράς και της ασθένειας. Αλλά και η κτίση συνολικά, που ήταν σε αρμονία με τον άνθρωπο, μπαίνει σε κατάσταση αποδιοργάνωσης και φθοράς.
Το πιο τραγικό αποτέλεσμα της πτώσης είναι η αποξένωση από τον Θεό. Ο άνθρωπος χάνει τη χαρά της παρουσίας Του και ζει πλέον με κενό, μοναξιά και υπαρξιακή αγωνία, χωρίς πάντα να καταλαβαίνει τι έχει χάσει.
Κι όμως, η ιστορία δεν τελειώνει εδώ. Ο Θεός δεν εγκαταλείπει το πλάσμα Του. Ετοιμάζει το σχέδιο της σωτηρίας που κορυφώνεται στο πρόσωπο του Χριστού.
2. Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΩΣ Ο ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΧΕΤΥΠΟ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΜΑΣ
Αν θέλουμε να γνωρίσουμε ποιος είναι ο αυθεντικός άνθρωπος και τι σημαίνει υγεία για την ανθρώπινη ύπαρξη, πρέπει να στραφούμε στον Χριστό. Ο Υιός του Θεού που έγινε άνθρωπος δεν ήρθε μόνο για να μας σώσει, αλλά και για να μας αποκαλύψει το αληθινό μέτρο του ανθρώπου: πώς μας έπλασε ο Θεός να είμαστε.
Οι Πατέρες διδάσκουν ότι ο Χριστός είναι το Αρχέτυπο της ανθρώπινης φύσης. Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο «κατ’ εικόνα» του Υιού Του. Δηλαδή, η ανθρώπινη φύση εξαρχής είχε προσανατολισμό προς τον Χριστό. Η σάρκωση του Χριστού δεν φέρνει κάτι ξένο στην ανθρώπινη φύση, αλλά αναδεικνύει και θεραπεύει αυτό που από την αρχή είχε πλαστεί να είναι.
Στο πρόσωπο του Χριστού, βλέπουμε τον τέλειο και υγιή άνθρωπο: ενωμένο με τον Θεό, φορέα της χάρης, πλήρη σε αγάπη, σοφία και ελευθερία. Ο Χριστός δεν είναι απλώς ένας καλός άνθρωπος ή ηθικός διδάσκαλος. Είναι το Πρότυπο όλων μας. Είναι Εκείνος που μας δείχνει τι σημαίνει να είμαστε άνθρωποι.
Η ζωή εν Χριστώ δεν είναι μια ακόμη επιλογή· είναι η μόνη οδός για να φτάσει ο άνθρωπος στην πληρότητα. Μακριά από Εκείνον, η ανθρώπινη ύπαρξη μένει διχασμένη και ανολοκλήρωτη. Ενωμένη με Εκείνον, θεραπεύεται, φωτίζεται και βαδίζει προς τη θέωση.
Ο Χριστός, λοιπόν, μάς φανερώνει την αλήθεια της φύσης μας, και η υγεία της ύπαρξής μας είναι η ένωση μαζί Του, η συμμετοχή στη ζωή Του, η τελείωση μας στην ομοίωση με τον Θεό.
3. Η ΧΡΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Σύμφωνα με τη διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας, ο άνθρωπος δεν είναι απλώς πλασμένος «κατ’ εικόνα Θεού» γενικά, αλλά κατ’ εικόνα του Υιού, του Προαιώνιου Λόγου του Θεού. Αυτό σημαίνει πως η ίδια η φύση μας είναι χριστοκεντρική: από τη δημιουργία μας φέρουμε μέσα μας τη δυνατότητα και την κλήση να μοιάσουμε στον Χριστό.
Η Σάρκωση του Χριστού δεν έγινε επειδή "έπεσε" ο άνθρωπος. Βρισκόταν ήδη μέσα στο αιώνιο σχέδιο του Θεού. Ο Χριστός είναι ο «νέος Αδάμ», ο μόνος που πραγματοποίησε τέλεια την ομοίωση με τον Θεό, εκεί που ο πρώτος Αδάμ απέτυχε.
Η ελευθερία, η αγάπη, η λογική και η κοινωνικότητα είναι χαρίσματα της φύσης μας, γιατί πλάστηκε με πρότυπο τον Χριστό. Γι’ αυτό, η εν Χριστώ ζωή είναι η φυσική πορεία του ανθρώπου. Χωρίς αυτήν, ο άνθρωπος μένει ατελής, σκοτισμένος και ασθενής.
Όπως λέει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο άνθρωπος πλάστηκε για να χωρέσει μέσα του τον Χριστό και να γίνει κατοικητήριο της θείας χάρης. Η πορεία προς τη θέωση δεν είναι κάποια εξωτερική ηθική βελτίωση, αλλά επανασύνδεση με τον βαθύτερο πυρήνα της ύπαρξής μας.
Η Εκκλησία, λοιπόν, δεν επιβάλλει απλώς έναν τρόπο ζωής, αλλά αποκαλύπτει την αλήθεια του εαυτού μας. Η εν Χριστώ ζωή είναι η μόνη οδός για να βρούμε την ισορροπία, την υγεία και την τελείωση της υπάρξεώς μας.
4. Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Η αποκατάσταση του ανθρώπου στην αυθεντική του φύση και υγεία δεν επιτυγχάνεται με δικές του μόνο δυνάμεις. Είναι καρπός της συνεργασίας με τον Θεό, και ειδικά της ενεργού παρουσίας του Αγίου Πνεύματος. Το Άγιο Πνεύμα είναι Εκείνο που αγιάζει, φωτίζει και θεραπεύει τον άνθρωπο, καθιστώντας δυνατή τη θέωσή του.
Οι Πατέρες τονίζουν ότι το έργο της σωτηρίας είναι έργο ολόκληρης της Αγίας Τριάδος: το θέλημα του Πατέρα, η σάρκωση του Υιού και η αγιαστική ενέργεια του Αγίου Πνεύματος συνεργούν τέλεια. Χωρίς το Άγιο Πνεύμα, δεν υπάρχει πνευματική μεταμόρφωση.
Το Άγιο Πνεύμα δεν είναι απρόσωπη δύναμη, αλλά Πρόσωπο της Τριάδας, που κατοικεί μέσα στον άνθρωπο και ενεργοποιεί τη χάρη. Είναι Εκείνο που δίνει τις αρετές, τη σοφία, την ειρήνη, τη δύναμη, και καθιστά τον άνθρωπο «πνευματοφόρο».
Η ένωση με τον Χριστό και η δωρεά του Αγίου Πνεύματος είναι αλληλένδετες. Όποιος λαμβάνει το Πνεύμα, οδηγείται στον Χριστό, και όποιος ενώνεται με τον Χριστό, δέχεται το Πνεύμα.
Η Εκκλησία, μέσω των Μυστηρίων, προσφέρει αυτή τη χάρη: με το Βάπτισμα, το Χρίσμα, τη Θεία Ευχαριστία και τη Μετάνοια. Γι’ αυτό η χριστιανική ζωή δεν είναι απλώς ηθική προσπάθεια, αλλά πνευματική θεραπεία και ανανέωση της θείας ενέργειας μέσα μας.
Η αληθινή αποκατάσταση του ανθρώπου έρχεται μόνο όταν αυτός ζει εν Αγίω Πνεύματι, οδηγούμενος στη θεραπεία, την υγεία και την πληρότητα της ζωής εν Χριστώ.
5. Η ΑΡΕΤΗ ΩΣ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Στην Ορθόδοξη Πατερική παράδοση, η αρετή δεν είναι κάτι εξωτερικό ή επιβεβλημένο, ούτε κάποιοι ηθικοί κανόνες. Είναι η φυσιολογική κατάσταση της ψυχής, η εσωτερική υγεία του ανθρώπου, όπως τον έπλασε ο Θεός. Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε «εν σπέρματι» με όλες τις δυνατότητες για αρετή, που καλείται να αναπτύξει και να ολοκληρώσει.
Η αρετή είναι η κανονική λειτουργία των δυνάμεων της ψυχής: του νου, της βούλησης, της επιθυμίας, της αγάπης. Όταν ο άνθρωπος ζει ενάρετα, είναι υγιής· όταν παρεκκλίνει από την αρετή, τότε αρρωσταίνει πνευματικά. Όπως λένε οι Πατέρες, η αρετή είναι το «κατά φύσιν» και η αμαρτία το «παρά φύσιν».
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην αγάπη ως κορωνίδα όλων των αρετών. Χωρίς αυτήν, κάθε άλλη προσπάθεια μένει ατελής. Η αγάπη ενώνει τον άνθρωπο με τον Θεό και τους συνανθρώπους του, θεραπεύει τα εσωτερικά ρήγματα και οδηγεί στην ενότητα, τη χαρά και την ειρήνη.
Η πνευματική πρόοδος και η θεωρία του Θεού δεν επιτυγχάνονται με διανοητικά σχήματα, αλλά μέσα από την πράξη της αρετής. Η Εκκλησία δεν ζητά από τον άνθρωπο να γίνει κάτι ξένο προς τη φύση του, αλλά να επιστρέψει στον εαυτό του – να γίνει αυτό που πραγματικά είναι: εικόνα Θεού, ενάρετος και υγιής.
Η άσκηση της αρετής είναι ο δρόμος προς την αποκατάσταση και την τελείωση της ύπαρξης.
6. Η ΕΝΩΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΟ ΩΣ ΠΛΗΡΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΜΑΣ
Η τελική και πλήρης αποκατάσταση του ανθρώπου δεν επιτυγχάνεται απλώς με ηθική βελτίωση ή την καλλιέργεια κάποιων αρετών. Η αληθινή υγεία και ολοκλήρωση της ανθρώπινης φύσης πραγματοποιείται μόνο μέσα από τη βαθιά, υπαρξιακή ένωση με τον Θεό. Αυτή η ένωση αφορά το σύνολο της ύπαρξης του ανθρώπου: νου, ψυχή, σώμα, θέληση και επιθυμία.
Οι Πατέρες τονίζουν ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει αληθινά, ούτε να θεραπευτεί ουσιαστικά, αν δεν ενωθεί με τον Θεό. Αυτή η ένωση είναι ο φυσικός προορισμός του ανθρώπου· όχι κάτι υπερβολικό ή αφύσικο, αλλά η ολοκλήρωση της ύπαρξής του.
Η αγάπη προς τον Θεό, η στροφή όλης της ύπαρξης προς Αυτόν, είναι η οδός της θέωσης και της θεραπείας. Καθώς ο άνθρωπος προσανατολίζει τις δυνάμεις του προς τον Χριστό, βρίσκει την ειρήνη, την ισορροπία και τη χαρά που αναζητά.
Η πορεία προς αυτή την ένωση δεν είναι εύκολη. Απαιτεί αγώνα, ταπείνωση, μετάνοια, συμμετοχή στη ζωή της Εκκλησίας και προσωπική σχέση με τον Χριστό. Η Εκκλησία είναι ο χώρος όπου η ένωση με τον Θεό γίνεται δυνατή.
Μέσα από αυτή την ένωση, ο άνθρωπος θεραπεύεται, ολοκληρώνεται και γίνεται αυτό που πραγματικά είναι: εικόνα και ομοίωση του Θεού, μέτοχος της θείας ζωής, πρόσωπο ενωμένο με τον Δημιουργό του.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Φτάνοντας στο τέλος της δεύτερης αυτής συνάντησής μας, ας προσπαθήσουμε να συνοψίσουμε και να κρατήσουμε μέσα μας την ουσία όλων όσων ακούσαμε.
Η Εκκλησία δεν μας μιλάει θεωρητικά για τον άνθρωπο. Μας φανερώνει ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε και πού πορευόμαστε. Μας θυμίζει ότι η φύση μας είναι βαθειά χριστολογική, ότι πλαστήκαμε κατ’ εικόνα του Λόγου του Θεού, για να πορευθούμε προς την ομοίωση με Εκείνον. Ότι η αληθινή μας υγεία δεν περιορίζεται στο σώμα ή σε μια εξωτερική ισορροπία, αλλά είναι η βαθιά, υπαρξιακή ολοκλήρωση της ύπαρξής μας διά της εν Χριστώ ζωής.
Η πτώση του ανθρώπου μάς στέρησε τη χάρη, την ειρήνη, την αρμονία. Όμως ο Θεός δεν μας εγκατέλειψε. Στο πρόσωπο του Χριστού φανερώνει το Αρχέτυπό μας, τον τέλειο και αληθινό άνθρωπο. Με το Άγιο Πνεύμα μας προσφέρει τη δυνατότητα να ανακαινιστούμε, να θεραπευτούμε, να επιστρέψουμε στη φυσική μας κατάσταση, να βρούμε ξανά την πνευματική μας υγεία και τη βαθιά μας ειρήνη.
Η Εκκλησία δεν μας υπόσχεται μια εύκολη πορεία. Ο δρόμος της αποκατάστασης και της θέωσης απαιτεί αγώνα, συνέπεια, πίστη και ταπείνωση. Αλλά είναι ο μόνος δρόμος που οδηγεί στην αλήθεια, στη ζωή, στη χαρά, στην ολοκλήρωση.
Ας θυμόμαστε ότι χωρίς τον Χριστό, ο άνθρωπος μένει ελλιπής, ατελής, αποξενωμένος από τον εαυτό του. Ενωμένος όμως με τον Χριστό, ενισχυμένος από το Άγιο Πνεύμα, επιστρέφει στην αληθινή του φύση, γίνεται υγιής όχι μόνο στο σώμα, αλλά κυρίως στην ψυχή, βρίσκει ξανά τη βαθύτερη ταυτότητα και τον προορισμό του.
Ας αγωνιστούμε, λοιπόν, να ζήσουμε εν Χριστώ, να καλλιεργήσουμε την αρετή, να δεχθούμε τη χάρη του Αγίου Πνεύματος και να βαδίσουμε με υπομονή και ταπείνωση τον δρόμο προς την ένωση με τον Θεό. Γιατί μόνο τότε θα είμαστε πραγματικά άνθρωποι, θα είμαστε πλήρως υγιείς, θα είμαστε όντως «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» του Θεού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου