Ζούμε σε μια εποχή όπου όλοι αναζητούν κάτι βαθύτερο: μια αληθινή αγάπη, μια ασφάλεια που δεν καταρρέει, μια ζωή με νόημα. Κάποιοι το λένε πνευματικότητα, άλλοι απλώς νιώθουν ότι κάτι τους λείπει. Αυτό που συχνά αναζητούμε, χωρίς να το ονομάζουμε, είναι η αγιότητα – όχι ως τελειότητα, αλλά ως εμπιστοσύνη. Εμπιστοσύνη στον Θεό, στον άλλον, στον εαυτό μας. Όμως, όσο τη ζητάμε, τόσο περισσότερο πληγωνόμαστε, γιατί περιμένουμε από τους ανθρώπους κάτι που μόνο ο Θεός μπορεί να μας δώσει.
Στη σύγχρονη αυτή κρίση εμπιστοσύνης, το Ευαγγέλιο δεν μας δίνει απλώς παρηγοριά – μας δίνει έναν άλλον τρόπο να υπάρχουμε. Ο Χριστός φέρνει το Απόλυτο του Θεού μέσα στον κόσμο, όχι για να μας διδάξει κανόνες καλής συμπεριφοράς, αλλά για να μας προσφέρει μια νέα ζωή, μια σχέση όπου μπορούμε να αναπνεύσουμε αληθινά. Μέσα από μικρά καθημερινά βήματα πνευματικής ζωής αρχίζουμε να γινόμαστε κι εμείς χώροι εμπιστοσύνης για τους άλλους. Κι αυτό είναι η αρχή της αγιότητας: όχι η τελειότητα, αλλά η εμπιστοσύνη.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Σήμερα πολλοί νέοι νιώθουν ότι κάτι βαθύ λείπει από τη ζωή τους. Άλλοι το λένε «πνευματικότητα», άλλοι «νόημα ζωής», άλλοι απλώς αισθάνονται πως «δεν είναι καλά μέσα τους». Αυτό που λείπει, λέει ο π. Νικόλαος Λουδοβίκος, είναι η αληθινή αγιότητα – όχι όμως ως ηθική τελειότητα ή θρησκευτικός ρομαντισμός, αλλά ως βαθιά ανάγκη για πληρότητα, για αλήθεια που δεν προδίδει, για ζωή που δεν τελειώνει. Κι όμως, όσο περισσότερο τη ζητάμε, τόσο πιο μπερδεμένοι φαινόμαστε: τι είναι στ’ αλήθεια αυτή η αγιότητα που ζητάμε και γιατί δεν τη βρίσκουμε;
Μέσα στον σύγχρονο εγωκεντρικό κόσμο, όλα περιστρέφονται γύρω από το «εγώ» μας: τις επιθυμίες μας, την εικόνα μας, τα «θέλω» μας. Κι ενώ ψάχνουμε το άπειρο μέσα σε έναν κόσμο φθαρτό, γεμάτο όρια, προσπαθούμε να χωρέσουμε την απόλυτη αγάπη και τη πραγματική χαρά σε σχέσεις, εμπειρίες ή επιτυχίες που είναι πεπερασμένες. Έτσι, ζητάμε το Απόλυτο από ανθρώπους που δεν μπορούν να μας το δώσουν – και γι’ αυτό πληγώνουμε και πληγωνόμαστε. Αναζητούμε, χωρίς να το συνειδητοποιούμε, τον Θεό – αλλά τον αναζητούμε εκεί που δεν είναι.
Γι’ αυτό χρειάζεται να ξαναδούμε τι σημαίνει αγιότητα, όχι ως μια θρησκευτική λέξη, αλλά ως απάντηση στη βαθύτερη ανάγκη της καρδιάς μας. Δεν είναι ψευδαίσθηση αυτή η επιθυμία για το άπειρο∙ είναι το πιο ζωντανό σημάδι ότι πλαστήκαμε για κάτι αιώνιο. Η αγιότητα δεν είναι τελειομανία ούτε ηθικισμός – είναι η πορεία προς μια σχέση εμπιστοσύνης: με τον Θεό, με τους άλλους και με τον εαυτό μας. Από εδώ ξεκινά το μάθημά μας.
1. ΤΙ ΣΤ’ ΑΛΗΘΕΙΑ ΖΗΤΑ Η ΚΑΡΔΙΑ ΜΑΣ;
Βαθιά μέσα μας όλοι κουβαλάμε μια δίψα για κάτι περισσότερο απ’ ό,τι φαίνεται στην επιφάνεια της ζωής. Δεν μας αρκεί απλώς να περνάμε καλά ή να έχουμε ανέσεις. Αναζητούμε κάτι που να μας κάνει να νιώθουμε ολόκληροι: μια αγάπη που δεν προδίδει, μια αλήθεια που δεν αλλάζει, μια ζωή που να μην τελειώνει. Αυτή η επιθυμία για το Απόλυτο δεν είναι πολυτέλεια ή φαντασίωση – είναι η πιο βαθιά φωνή της καρδιάς μας, η μνήμη του Θεού μέσα μας.
Κι όμως, η καθημερινότητά μας είναι γεμάτη όρια: φθορά, απογοητεύσεις, αποτυχίες, χρόνος που τρέχει. Ζούμε ανάμεσα σε μια φθαρτή πραγματικότητα και την επιθυμία για κάτι που δεν φθείρεται ποτέ. Το λάθος που κάνουμε, είναι ότι προσπαθούμε να στριμώξουμε αυτή την ανάγκη για αιωνιότητα μέσα σε πράγματα προσωρινά. Ζητάμε την τελειότητα από τους άλλους, από τις σχέσεις μας, από τη γνώση, από τον έρωτα, κι όταν δεν τη βρίσκουμε, πληγωνόμαστε ή απογοητευόμαστε – χωρίς να καταλαβαίνουμε ότι περιμένουμε από αυτόν τον κόσμο κάτι που μόνο ο Θεός μπορεί να μας δώσει.
Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι η ίδια η επιθυμία για πληρότητα· αυτή είναι ιερή. Το πρόβλημα είναι ότι την κατευθύνουμε λάθος. Περιμένουμε από ανθρώπους, σχέσεις ή επιτυχίες να μας γεμίσουν με κάτι που ξεπερνά τα όρια αυτής της ζωής. Κι έτσι, η αληθινή επιθυμία μας – που είναι σημάδι της θεϊκής μας καταγωγής – γίνεται αιτία πόνου, όχι επειδή είναι ψευδής, αλλά επειδή έχει στραφεί σε λάθος μέρος. Και κάπου εδώ αρχίζει το δράμα του σύγχρονου ανθρώπου.
2. ΟΤΑΝ ΖΗΤΑΜΕ ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΑΠΟ ΛΑΘΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ
Μέσα μας υπάρχει μια αληθινή και ιερή επιθυμία για το Απόλυτο – για αγάπη που δεν προδίδει, για αλήθεια που δεν αλλάζει, για ασφάλεια που δεν καταρρέει. Όμως, αντί να στραφούμε στον Θεό, που μόνο Εκείνος έχει αυτές τις ιδιότητες, προσπαθούμε να τις βρούμε σε ανθρώπους, σε σχέσεις, σε ιδεολογίες και συστήματα. Ζητάμε από ανθρώπους πεπερασμένους, πληγωμένους και φοβισμένους να γεμίσουν το υπαρξιακό μας κενό. Αυτό είναι που ο π. Νικόλαος ονομάζει "ανθρωποφαγία": κάνουμε τον άλλον Θεό μας· και όταν αποτύχει στο να είναι αυτό που προσδοκούμε, τον ακυρώνουμε.
Οι απαιτήσεις αυτές είναι παράλογες αλλά τις έχουμε όλοι: ζητάμε τέλεια κατανόηση, τέλεια αγάπη, αλάνθαστη συμπεριφορά, διαρκή διαθεσιμότητα, χωρίς να προσφέρουμε εμείς το ίδιο. Δεν συγχωρούμε στον άλλον την ανθρώπινη αδυναμία – γιατί, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, περιμέναμε από αυτόν να καλύψει κάθε ανάγκη της ψυχής μας. Και όταν δεν το πετυχαίνει, απογοητευόμαστε, θυμώνουμε, απομακρυνόμαστε. Έτσι διαλύονται σχέσεις, οικογένειες, φιλίες, ακόμα και οι πιο δυνατοί δεσμοί, επειδή προσδοκούμε από τον άλλον κάτι που μόνο ο Θεός μπορεί να δώσει.
Αυτό δημιουργεί μια βαθιά κρίση εμπιστοσύνης. Θέλουμε να εμπιστευθούμε, αλλά φοβόμαστε – γιατί ξέρουμε πόσο απαιτητικοί μπορούν να γίνουν οι άλλοι και πόσο εμείς οι ίδιοι έχουμε πληγωθεί ή πληγώσει. Καταλήγουμε σε μια κοινωνία με υπερβολική επικοινωνία αλλά χωρίς αληθινή σχέση: όλοι είναι «σε επαφή», αλλά εσωτερικά απομονωμένοι. Ο καθένας ζητά τα πάντα από όλους και κανείς δεν είναι διατεθειμένος να εμπιστευτεί πραγματικά. Το πρόβλημα δεν είναι η ανάγκη για πληρότητα, αλλά ότι την απαιτούμε από λάθος πρόσωπα, με λάθος τρόπο.
3. Η ΚΡΙΣΗ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΩΣ «Ο ΜΟΝΟΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣ»
Η βαθιά κρίση της εποχής μας, λέει ο π. Νικόλαος, είναι κρίση εμπιστοσύνης. Θέλουμε όσο ποτέ να εμπιστευτούμε κάποιον, αλλά φοβόμαστε να το κάνουμε. Γιατί; Επειδή έχουμε ζήσει την «ανθρωποφαγία»: όταν δίνεις κάτι πολύτιμο από την ψυχή σου σε κάποιον που δεν έχει ορίζοντα Θεού, το πιθανότερο είναι ότι θα το τσαλαπατήσει – όχι πάντα από κακία, αλλά επειδή κι εκείνος είναι γεμάτος φόβο, ανασφάλεια και απαιτήσεις. Έτσι, ζούμε κλειδωμένοι στον εαυτό μας, προφυλάσσοντας ένα ευαίσθητο «εγώ» που δεν τολμά να ανοιχτεί.
Ακριβώς εδώ έρχεται η πρόταση του Χριστού και της Εκκλησίας: ότι υπάρχει τρόπος να ξαναγεννηθεί η εμπιστοσύνη. Ο άγιος είναι αυτός ο άνθρωπος: αυτός που δεν έχει ανάγκη να απαιτεί τα πάντα από τους άλλους, γιατί έχει παραδώσει τον εαυτό του στον Θεό. Όποιος εμπιστεύεται αληθινά τον Θεό, δεν προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τον άλλον, ούτε να τον εξουσιάσει∙ αντίθετα, γίνεται ο ίδιος άνθρωπος εμπιστοσύνης, στον οποίο μπορείς να στηριχτείς χωρίς να φοβάσαι. Και αυτό δεν είναι ιδέα ούτε θεωρία αλλά η εμπειρία όσων γνώρισαν από κοντά κάποιον άγιο.
Ο άγιος, επειδή έχει αφιερωθεί πλήρως στον Θεό, αρχίζει σιγά σιγά να αποκτά τις ιδιότητες Εκείνου: καλοσύνη, υπομονή, ελευθερία, αγάπη χωρίς εγωισμό. Η Εκκλησία, τότε, δεν είναι απλώς «οργανισμός σωτηρίας», αλλά τόπος όπου καλλιεργείται αυτή η αλληλοπαράδοση: παραδίδω τον εαυτό μου στον Θεό και, μέσα από αυτή την ασφάλεια, μπορώ να παραδώσω και τον εαυτό μου στους άλλους. Σε αυτό το περιβάλλον γεννιέται η αληθινή αγιότητα: όχι ως ηθική τελειότητα, αλλά ως πρόσωπο που δημιουργεί γύρω του έναν χώρο εμπιστοσύνης.
4. Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΦΕΡΝΕΙ ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Αφού καταλάβαμε ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε το Απόλυτο από ανθρώπους ή πράγματα πεπερασμένα, ο π. Νικόλαος μας οδηγεί στην ουσία: το Απόλυτο έρχεται στον κόσμο όχι ως ιδέα ή σύστημα, αλλά ως πρόσωπο· τον Χριστό. Ο Χριστός, ως Θεάνθρωπος, ενώνει το άκτιστο με το κτιστό, την αιωνιότητα με τον χρόνο, και μας δίνει τη δυνατότητα να συμμετέχουμε στη δική Του θεϊκή πληρότητα. Με τα Μυστήρια της Εκκλησίας και την προσωπική σχέση μαζί Του, γινόμαστε κι εμείς κοινωνοί του Απολύτου – όσο το επιτρέπει η ελευθερία μας.
Αυτό σημαίνει ότι η αγιότητα δεν είναι τίποτε άλλο από το να ζω με αναφορά στον Χριστό: να Τον εμπιστεύομαι βαθιά, να ζω μέσα στη δική Του ζωή. Έτσι, δεν έχω πια την ανάγκη να απαιτώ από τον άλλον να με ολοκληρώσει, γιατί το κέντρο της ύπαρξής μου δεν είναι πια ο άλλος άνθρωπος, αλλά ο Θεός. Και αυτή η εμπιστοσύνη στον Χριστό με απελευθερώνει: μπορώ να αγαπώ χωρίς να εξαρτώμαι, να δίνω χωρίς να φοβάμαι, να σχετίζομαι χωρίς να ζητώ από τον άλλον απολύτως τίποτα.
Όταν η καρδιά μας ριζώσει στον Χριστό, γεννιέται και η αληθινή κοινωνία με τους άλλους: μια σχέση όπου δεν κατέχουμε αλλά μοιραζόμαστε. Στην Εκκλησία, λέει ο π. Νικόλαος, ο καθένας γίνεται «πανάνθρωπος», δηλαδή άνθρωπος που αγκαλιάζει τους άλλους, όχι από ηθικό καθήκον, αλλά επειδή μετέχει σε μια ζωή που ξεπερνά τον θάνατο. Η αγιότητα, λοιπόν, δεν είναι η απόσυρση από τον κόσμο, αλλά η δυνατότητα να είσαι μέσα στον κόσμο χωρίς να σε κυβερνά ο φόβος, γιατί έχεις ήδη ριζώσει στο αιώνιο.
5. Ο «ΒΕΛΟΥΔΙΝΟΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΣ» ΚΑΙ ΟΙ ΕΙΚΟΝΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
Ο π. Νικόλαος περιγράφει έναν νέο, επικίνδυνο τρόπο δουλείας του ανθρώπου: τον «βελούδινο ολοκληρωτισμό». Δεν είναι πια μια εξωτερική βία που καταπιέζει το σώμα, αλλά μια ύπουλη υποταγή που ο άνθρωπος αποδέχεται με τη θέλησή του. Είναι το καθεστώς εκείνο ό,που όλα επιτρέπονται και τίποτα δεν δεσμεύει. Μια «ελευθερία» χωρίς μέτρο και χωρίς αναφορά σε κάτι ανώτερο, που στην πραγματικότητα γίνεται σκλαβιά στα πάθη, στις εξαρτήσεις και στις ψεύτικες ανάγκες που μας καλλιεργούν.
Μέσα σε αυτή την ψευδο-ελευθερία, οι σχέσεις χάνουν την αυθεντικότητά τους. Οι άνθρωποι δεν σχετίζονται με άλλους ανθρώπους, αλλά με προβολές του εαυτού τους, με «εικονικούς άλλους» που δεν αντιστέκονται, δεν πονάνε, δεν διαφωνούν. Ο πειρασμός είναι τεράστιος: μπορείς να «κατασκευάσεις» τον τέλειο σύντροφο, την τέλεια συντροφιά, και να έχεις την ψευδαίσθηση ότι ζεις αληθινά – ενώ στην ουσία είσαι κλεισμένος βαθιά στον εαυτό σου. Αυτή η απομόνωση δεν πονάει φανερά, αλλά σταδιακά νεκρώνει την καρδιά.
Ο αληθινός κίνδυνος είναι να χαθεί η ικανότητα για εμπιστοσύνη, για αληθινή αλληλοπαράδοση. Χωρίς εμπιστοσύνη στον Θεό και στους άλλους, ο άνθρωπος περιορίζεται σε μια αναβάθμιση του βιολογικού του εαυτού, ενώ η καρδιά του παραμένει κενή. Οι άγιοι, αντίθετα, μας δείχνουν ότι η ελευθερία βρίσκεται στη σχέση και στο δόσιμο και όχι στην αυτάρκεια και τον έλεγχο. Η αγιότητα γίνεται τότε η μόνη αληθινή αντίσταση σε αυτόν τον «βελούδινο ολοκληρωτισμό» που υπόσχεται τα πάντα, αλλά μας αφαιρεί το πιο πολύτιμο: τη δυνατότητα να αγαπάμε και να εμπιστευόμαστε.
6. ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΩΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΑΓΩΝΙΑΣ – Ο ΘΕΟΣ ΤΗΣ «ΥΠΕΡΒΟΛΗΣ»
Το Ευαγγέλιο δεν είναι απλώς ένα ηθικό μήνυμα, αλλά θεραπεία της υπάρξεώς μας. Ο Χριστός, όταν μας λέει «μη μεριμνάτε για την αύριο», δεν μας καλεί σε ανευθυνότητα, αλλά μας προσφέρει ελευθερία από την καταπιεστική αγωνία της αυτάρκειας. Μέσα από τη σχέση μαζί Του, ο άνθρωπος βγαίνει από τη στενότητα του χρόνου και αρχίζει να γεύεται από τώρα κάτι από την αιωνιότητα. Αυτός ο λόγος του Χριστού, είναι η πιο βαθιά «αντικαταθλιπτική» πρόταση για τη ζωή.
Ο Χριστός μας αποκαλύπτει έναν Θεό που είναι Πατέρας και μάλιστα «υπερβολικός» στην αγάπη Του. Δεν μας δίνει απλώς αυτό που ζητάμε, αλλά πολλαπλάσια.Ζητάς ένα ψαράκι και σου δίνει μια θάλασσα. Αυτή η εμπειρία υπερβολικής αγάπης του Θεού δεν είναι για να μας αγγίξει συναισθηματικά αλλά είναι θεραπευτική. Μας βγάζει από τον φαύλο κύκλο της ανασφάλειας και της αυτοπροστασίας και μας βοηθά να ανοίξουμε την καρδιά μας, να ζητήσουμε, να εμπιστευθούμε, να ζήσουμε χωρίς να μας πνίγει ο φόβος του αύριο.
Όσο περισσότερο ο άνθρωπος εμπιστεύεται τον Θεό, τόσο περισσότερο γίνεται ικανός να μοιράζεται. Δεν κρατά αυτά που λαμβάνει για τον εαυτό του, αλλά τα χρησιμοποιεί για τους άλλους: την προσευχή, τον χρόνο του, την αγάπη του, τα υλικά του αγαθά. Και τότε ζει μια παράδοξη εμπειρία: όσο περισσότερο δίνει, τόσο περισσότερο πλουτίζει. Ο άνθρωπος που εμπιστεύεται τον Θεό, γίνεται ανοιχτός, ελεύθερος, ικανός να δει τη ζωή του ως δώρο και να τη μεταμορφώσει σε προσφορά. Έτσι θεραπεύεται η αγωνία, το άγχος, ο φόβος· όχι με τεχνικές, αλλά με σχέση.
7. ΜΙΚΡΑ ΒΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΓΙΟΤΗΤΑ – ΕΔΩ ΚΑΙ ΤΩΡΑ
Αφού αναγνωρίσουμε ότι η επιθυμία για το Απόλυτο είναι αληθινή και ότι μόνο ο Χριστός μπορεί να την εκπληρώσει, το επόμενο ερώτημα είναι πρακτικό: πώς ξεκινά κανείς σήμερα αυτή την πορεία προς την αγιότητα; Δεν χρειάζονται μεγάλες αποφάσεις ή θεαματικές αλλαγές. Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσουμε μέσα μας αυτή τη δίψα και να μην την καταπνίγουμε με θόρυβο, περισπασμούς ή ψεύτικες παρηγοριές. Αρκεί να πούμε με ειλικρίνεια: «ναι, διψώ για κάτι πιο αληθινό, πιο αιώνιο» – κι αυτό, από μόνο του, είναι ήδη προσευχή.
Το δεύτερο βήμα είναι να σταματήσουμε να ζητάμε από τους ανθρώπους αυτά που μόνο ο Θεός μπορεί να προσφέρει. Οι γονείς, οι φίλοι, οι σύντροφοί μας δεν είναι τέλειοι· και ούτε χρειάζεται να είναι. Όταν πάψουμε να τους ζητάμε να καλύψουν όλη την υπαρξιακή μας ανασφάλεια, οι σχέσεις μας θα γίνουν πιο αληθινές, πιο ελεύθερες, πιο ανθρώπινες. Παράλληλα, μπορούμε να κάνουμε ένα μικρό, καθημερινό άνοιγμα εμπιστοσύνης στον Χριστό: μια απλή προσευχή, μια εξομολόγηση με ειλικρίνεια, μια συνειδητή συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία.
Το τρίτο και πιο γόνιμο βήμα είναι να γίνουμε κι εμείς άνθρωποι εμπιστοσύνης για τους άλλους. Να ακούμε χωρίς να κρίνουμε, να κρατάμε εμπιστευτικά όσα μας λένε, να μην εκμεταλλευόμαστε την αδυναμία του άλλου. Και όλα αυτά να τα ζούμε μέσα στην Εκκλησία – όχι σαν χώρο τύπων ή κανόνων, αλλά ως κοινότητα ανθρώπων που μαθαίνουν σιγά σιγά να εμπιστεύονται τον Θεό και, με τη βοήθειά Του, και ο ένας τον άλλον. Η αγιότητα σήμερα αρχίζει απλά: από την απόφαση να βγω λίγο από το "εγώ" μου και να τολμήσω να εμπιστευτώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου