22. Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΩΣ ΙΑΤΡΟΣ - Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΩΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ (ΣΥΝΟΨΗ ΟΜΙΛΙΑΣ)

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Εκκλησία δεν κατανοεί τον Χριστό απλώς ως Σωτήρα ή Λυτρωτή με γενικές και αφηρημένες έννοιες, αλλά ως Ιατρό, κάτι που πηγάζει από την ίδια Του τη διδασκαλία. Όταν οι Φαρισαίοι Τον κατηγόρησαν ότι συναναστρέφεται με αμαρτωλούς, εκείνος απάντησε ότι οι υγιείς δεν έχουν ανάγκη γιατρού, αλλά οι ασθενείς. Δηλαδή, ήρθε για να θεραπεύσει τους πνευματικά ασθενείς, δηλαδή όλους τους ανθρώπους, γιατί η ανθρωπότητα πάσχει από τις συνέπειες της αμαρτίας. Η σωτηρία, επομένως, δεν είναι απλώς μια δικανική πράξη συγχώρησης, αλλά μια βαθιά θεραπευτική διαδικασία αποκατάστασης της ανθρώπινης ύπαρξης. 

 

Η Ορθόδοξη Παράδοση, ακολουθώντας τη διδασκαλία των Πατέρων και της Αγίας Γραφής, βλέπει τον Χριστό ως Ιατρό της ψυχής και του σώματος και την Εκκλησία ως θεραπευτήριο. Η ασθένεια του ανθρώπου είναι υπαρξιακή: αλλοίωση της φύσης, διαίρεση της βούλησης, σκοτισμός του νου. Στην ομιλία αυτή θα αναδειχθεί γιατί μόνο ο Χριστός μπορούσε να θεραπεύσει ριζικά την πνευματική ασθένεια του ανθρώπου και πώς η έλευσή Του αποτελεί την καθοριστική ιατρική απάντηση σε ένα πρόβλημα που κανένας άλλος δεν μπορούσε να λύσει.

 

 

ΕΝΟΤΗΤΑ 2 

Η ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ 

Για να κατανοήσουμε γιατί ο Χριστός αποκαλείται Ιατρός, πρέπει πρώτα να δούμε πόσο βαθειά και καθολική ήταν η ασθένεια της ανθρωπότητας πριν από την έλευσή Του. Η αμαρτία δεν είναι απλώς ηθική παρεκτροπή· είναι τραύμα βαθύ, υπαρξιακή διαστροφή της ανθρώπινης φύσης. Μετά την πτώση, ο άνθρωπος βρίσκεται σε κατάσταση πνευματικής ασθένειας: η σχέση του με τον Θεό έχει διακοπεί, η ψυχή του έχει σκοτεινιάσει, η θέλησή του έχει διασπαστεί. 

 

Η Παλαιά Διαθήκη αναγνωρίζει τον Θεό ως ιατρό των νόσων, όμως ούτε ο Νόμος, ούτε οι Προφήτες, ούτε οι Άγγελοι κατάφεραν να θεραπεύσουν την ανθρωπότητα. Όχι γιατί τους έλειπε η αγαθή πρόθεση, αλλά γιατί η πληγή της αμαρτίας ξεπερνούσε τις δυνατότητες κάθε δημιουργημένου όντος. Πατερικές μαρτυρίες, όπως του αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων, του αγίου Μακαρίου του Αιγυπτίου και του αγίου Νικολάου Καβάσιλα, περιγράφουν την ψυχή ως βαθιά τραυματισμένη, ανίατα πληγωμένη από τα πάθη, με την κακία να έχει καταλάβει όλες τις δυνάμεις της. 

 

Η Παράδοση μαρτυρεί πως όλοι οι δίκαιοι και οι άγιοι της Παλαιάς Διαθήκης σήκωσαν μια κοινή κραυγή: «Το τραύμα είναι βαθύ, έλα σε μας». Ο Χριστός ήταν η απάντηση σε αυτή την υπαρξιακή ανάγκη. Πριν από Αυτόν, η ανθρωπότητα δεν βρισκόταν απλώς σε κρίση, αλλά σε πνευματικό αδιέξοδο. Μόνο ένας Θεάνθρωπος μπορούσε να την θεραπεύσει ριζικά.

 

 

 

ΕΝΟΤΗΤΑ 3

Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΩΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΚΕΣΙΑ 

Μπροστά στην απόλυτη αδυναμία των ανθρώπων και των αγγέλων να θεραπεύσουν τη βαθειά πληγή της ανθρωπότητας, η θεία αγάπη δεν έμεινε αδιάφορη. Ο Θεός απάντησε στην κοινή ικεσία των δικαίων όλων των εποχών στέλνοντας τον Υιό Του, όχι από νομική αναγκαιότητα ή για να ικανοποιήσει τη θεία δικαιοσύνη, αλλά επειδή μόνο Αυτός μπορούσε να θεραπεύσει ουσιαστικά την ανθρώπινη φύση. 

 

Οι Πατέρες της Εκκλησίας περιγράφουν συγκινητικά αυτή την προσευχή των Προφητών και των Αγίων, που παρακαλούσαν: «Κύριε, κλίνον ουρανούς και κατάβηθι». Αναγνώριζαν ότι τα τραύματα της ανθρωπότητας ξεπερνούσαν κάθε ανθρώπινη ή αγγελική δυνατότητα θεραπείας. Η απάντηση του Θεού ήταν η αποστολή του Υιού Του, όχι με εξωτερική εντολή, αλλά με συγκατάθεση του Ίδιου του Χριστού, που ήρθε με αγάπη και ευσπλαχνία ως Ιατρός. 

 

Η ενανθρώπηση του Χριστού δεν είναι μια νέα αρχή, αλλά η θεία απάντηση σε μια παλαιά και παγκόσμια ανάγκη. Όλη η Παλαιά Διαθήκη είναι ποτισμένη από αυτή την κραυγή για ίαση, στην οποία απαντά όχι ένας άγγελος ή προφήτης, αλλά ο ίδιος ο Θεός. Ο Χριστός έγινε άνθρωπος για να θεραπεύσει από μέσα τη φύση μας. Η αποστολή Του είναι βαθιά θεραπευτική: να σηκώσει την πτώση μας, να επουλώσει τις πληγές μας, να αποκαταστήσει τη σχέση μας με τον Θεό μέσα από την ένωση της θείας και ανθρώπινης φύσης. 

 

 

ΕΝΟΤΗΤΑ 4: 

Η ΕΝΑΝΘΡΩΠΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΩΣ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ 

Η σωτηρία του ανθρώπου δεν μπορούσε να προέλθει ούτε από τον Νόμο, ούτε από εντολές ή προφητείες. Το πρόβλημα του ανθρώπου ήταν η βαθιά τραυματισμένη φύση του· και για να θεραπευθεί η φύση, έπρεπε να ενωθεί με τη ζωή και τη δύναμη του Θεού. Αυτό πραγματοποιείται μόνο με την ενανθρώπηση του Χριστού: όταν ο Θεός προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση, για να τη θεραπεύσει εκ των έσω. 

 

Οι Πατέρες είναι απόλυτοι: «Το απρόσληπτον αθεράπευτον» – δηλαδή, ό,τι δεν προσλήφθηκε από τον Χριστό, δεν θεραπεύθηκε. Για να γιατρέψει τον άνθρωπο, ο Χριστός έπρεπε να προσλάβει ολόκληρη την ανθρώπινη φύση: σώμα, ψυχή, νου, θέλημα, επιθυμία. Και αυτό το κατάφερε μόνο ως Θεός. Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός υπογραμμίζει πως ο Χριστός ένωσε όλον τον εαυτό Του με όλον τον άνθρωπο, ώστε να προσφέρει σε όλον τον άνθρωπο τη σωτηρία. 

 

Η ένωση των δύο φύσεων στο Πρόσωπό Του —της θείας και της ανθρώπινης— είναι το θεμέλιο της θεραπείας. Ο Χριστός προσέλαβε όχι μόνο την ανθρώπινη ουσία, αλλά και την πεπτωκυῖα μορφή της: τη φθορά, τον πόνο, τον θάνατο — χωρίς όμως την αμαρτία. Αυτό το έκανε με απόλυτη καθαρότητα, με συνειδητή ταπείνωση, μέσα από την κένωση. 

 

Η θεραπεία που προσφέρει δεν είναι εξωτερική· είναι υπαρξιακή: παίρνει την άρρωστη φύση μας, την ενώνει με τη θεότητά Του και τη θεραπεύει. Όπως λέει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, «με το όμοιο θεράπευσε το όμοιο». Ο Χριστός έγινε όμοιός μας για να μας γιατρέψει αληθινά, χωρίς να καταργήσει την ελευθερία ή την προσωπικότητά μας. Αυτή η ένωση είναι η μόνη οδός θεραπείας και σωτηρίας. 

 

 

ΕΝΟΤΗΤΑ 5: 

ΣΩΤΗΡΙΑ ΩΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ – Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΠΑΘΟΥΣ, ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΗΣ 

Η θεραπεία της ανθρώπινης φύσης δεν ολοκληρώνεται απλώς με την ενανθρώπηση του Χριστού, αλλά κορυφώνεται μέσα από το Πάθος, τον Θάνατο και την Ανάστασή Του. Ο Χριστός, προσλαμβάνοντας τη φθαρτή και ασθενική μας φύση, δέχεται να βιώσει όλες τις συνέπειες της πτώσης — εκτός από την αμαρτία — και έτσι θεραπεύει τον άνθρωπο εκ των έσω. Η σωτηρία είναι πράξη ριζικής αποκατάστασης της πεσμένης φύσης μας· δεν είναι απλώς μια ηθική αλλαγή ή νομική συγχώρηση. 

 

Ο Χριστός δέχεται εθελοντικά τα «αδιάβλητα πάθη» του ανθρώπου: την πείνα, τη δίψα, τον κόπο, τον φόβο, τη λύπη, τον πόνο, ακόμη και τον θάνατο — όλα όσα αποτελούν μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας μετά την πτώση. Όμως, σε όλα αυτά δεν αμαρτάνει. Όπως λέει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, «ἐπειράσθη κατὰ πάντα καθ᾽ ὁμοιότητα ἡμῶν, χωρὶς ἁμαρτίας». Έγινε πραγματικά ένας από εμάς για να μας θεραπεύσει. 

 

Άρα και ο Σταυρός είναι μία πράξη θεραπευτική. Ο πόνος που υπέμεινε ο Χριστός έγινε φάρμακο για τις πληγές μας: «Τῷ μώλωπι αὐτοῦ ἡμεῖς ἰάθημεν» (Ησ. 53,5). Ο Χριστός δεν απέφυγε τον θάνατο, αλλά τον αντιμετώπισε κατά πρόσωπο, και αυτός ο εθελοντικός πόνος έγινε πηγή ίασης. Στην Εκκλησία, ο Σταυρός είναι το φάρμακο, όχι το σύμβολο ή η ποινή. 

 

Η ταπείνωση του Χριστού φτάνει στο αποκορύφωμά της με τον θάνατο. Όμως, ο θάνατος δεν μπορεί να τον κρατήσει. Ο Χριστός πεθαίνει ως άνθρωπος, αλλά επειδή είναι Θεός, εισέρχεται στον Άδη ως Ζωή. Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός εξηγεί ότι ο θάνατος «πιάστηκε» σαν σε παγίδα: όταν κατάπιε το σώμα του Χριστού, το οποίο φαινόταν σαν κάθε άλλο σώμα, δεν υποψιαζόταν ότι μέσα του κατοικούσε η θεότητα. Και όταν ήρθε σε επαφή με αυτή τη θεία ζωή, διαλύθηκε. 

 

Η Ανάσταση του Χριστού επισφραγίζει τη θεραπεία. Αν ο Σταυρός είναι το φάρμακο, η Ανάσταση είναι η αποκατάσταση της ζωής, η οριστική νίκη κατά της φθοράς και του θανάτου. Δεν πρόκειται για συμβολική πράξη, αλλά για γεγονός που αλλάζει την ιστορία και τη φύση του ανθρώπου. Ο Απόστολος Παύλος το λέει καθαρά: αν ο Χριστός δεν αναστήθηκε, τότε η πίστη μας είναι μάταιη. Η Ανάσταση είναι η βεβαίωση ότι η θεραπεία ολοκληρώθηκε και προσφέρεται σε κάθε άνθρωπο. 

 

Οι Πατέρες συνοψίζουν αυτό το έργο ως παιδαγωγία και ιατρεία: ο Θεός με στοργή ανέλαβε την πονεμένη ανθρωπότητα και την οδήγησε ξανά στην υγεία και τη θεία κοινωνία. Η σωτηρία δεν είναι νομική ρύθμιση, αλλά βαθιά θεραπευτική αποκατάσταση. Ο Σταυρός έγινε θεραπεία της κτίσεως, και η Ανάσταση άνοιξε τη δυνατότητα για αφθαρσία και αιώνια ζωή. Μέσα από το Πάθος, τον Θάνατο και την Ανάσταση, ο Χριστός επανέφερε τον παλαιό Αδάμ στην κοινωνία με τον Θεό, ολοκληρώνοντας το έργο της σωτηρίας ως απολύτως ιατρική και υπαρξιακή πράξη. 

 

 

ΕΝΟΤΗΤΑ 6

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΩΣ ΙΑΤΡΟΣ ΣΤΑ ΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ – Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΩΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ 

 Η εικόνα του Χριστού ως Ιατρού δεν αποτελεί ποιητική σύλληψη ή νεότερη θεολογική ερμηνεία, αλλά είναι θεμελιώδης εμπειρία της Εκκλησίας από τους αποστολικούς χρόνους. Οι Πατέρες και οι Άγιοι της Εκκλησίας επιβεβαιώνουν διαρκώς ότι η σωτηρία είναι θεραπεία και ότι ο Χριστός είναι ο Ιατρός των ψυχών και των σωμάτων. Αυτή η προσέγγιση διαμορφώνει ολόκληρη τη θεολογία, την ασκητική, τη μυστηριακή ζωή και τη λειτουργική έκφραση της Ορθόδοξης Παράδοσης. 

 

Ο Άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος αποκαλεί τον Χριστό «ιατρόν σαρκικόν και πνευματικόν», ενώ ο Άγιος Ιουστίνος Μάρτυρας επιμένει ότι μόνο ο Χριστός μπορεί να θεραπεύσει τα τραύματα της ψυχής. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος δηλώνει ότι ο Χριστός είναι ο Ιατρός και το φάρμακο είναι το Αίμα Του. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος συνοψίζει: «το πάθος είναι η θεραπεία· τα τραύματά μας τα ανέλαβε· με τον μώλωπά Του γιατρευτήκαμε». 

 

Οι Άγιοι τονίζουν ότι κανείς άλλος δεν μπόρεσε να θεραπεύσει τον άνθρωπο· μόνο ο Χριστός. Και ο Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας προσθέτει ότι το έργο της θεραπείας συνεχίζεται στα Μυστήρια της Εκκλησίας, όπου δίδονται τα φάρμακα που απορρέουν από τον Χριστό. 

 

Η Εκκλησία, λοιπόν, δεν είναι ηθικός οργανισμός, αλλά θεραπευτήριο. Όλα — η Θεία Ευχαριστία, η Εξομολόγηση, το Βάπτισμα, η άσκηση, η προσευχή — είναι θεραπευτικά μέσα. Η θεολογία δεν ξεκινά από έννοιες, αλλά από την εμπειρία της ίασης. Η σωτηρία είναι η θεραπεία της ύπαρξης, και μόνο ένας θεραπευμένος άνθρωπος μπορεί να αγαπήσει και να κοινωνήσει αληθινά με τον Θεό και τον άλλον. 

 

 

ΣΥΝΟΨΗ 

Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν κατανοεί τη σωτηρία ως αφηρημένη δικαίωση ή ηθική διόρθωση, αλλά ως θεραπεία της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο άνθρωπος, μετά την πτώση, δεν είναι απλώς ένοχος, αλλά βαθιά άρρωστος — πνευματικά, υπαρξιακά, σωματικά. Ούτε ο Νόμος ούτε οι Προφήτες μπόρεσαν να θεραπεύσουν αυτή την πληγή· μόνο ο Θεός μπορούσε. Έτσι, ο Χριστός ενανθρωπίζεται, προσλαμβάνει τη φύση μας, υπομένει το Πάθος και τον Θάνατο, και ανασταίνεται, για να γιατρέψει ό,τι εμείς τραυματίσαμε. 

 

Οι Πατέρες είναι ξεκάθαροι: ο Χριστός είναι ο Ιατρός, η Εκκλησία το θεραπευτήριο, τα Μυστήρια τα φάρμακα. Η σωτηρία βιώνεται ως θεραπεία, μέσα από την ένωση με τον Χριστό. Αυτή είναι η ουσία της Ορθόδοξης θεολογίας και η εμπειρία όλων των Αγίων. 

 

 

21. "Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΩΣ ΙΑΤΡΕΙΟ" ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΝ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

 

1ο ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ

 

Χαίρω καί εὐφραίνομαι, καθώς βλέπω σήμερα τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ νὰ καλλωπίζεται μέ τό πλῆθος τῶν ἰδικῶν του τέκνων καί μέ πολλὴν χαρὰν νά ἔχετε ἔλθει όλοι σας. Διότι όταν στρέψω τα μάτια μου πρός τά χαρούμενα πρόσωπά σας, συμπεραίνω περίτρανα την ψυχικήν σας εὐχαρίστησιν, καθώς και κάποιος σοφός ἔλεγεν· «Ὄταν ἡ καρδία εὐφραίνεται, τό πρόσωπον είναι χαρούμενον». 

 

Διὰ τοῦτο λοιπόν καί ἐγώ ὁ ἴδιος μέ μεγαλυτέραν προθυμίαν ἠγέρθην σήμερα, διά νά γίνω συγχρόνως καὶ μέτοχος τῆς πνευματικής σας χαρᾶς αὐτῆς καί επειδή θέλω να σᾶς ἀναγγείλλω τήν ἔλευσιν τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἡ ὁποία εἶναι τό φάρμακον τῶν ἰδικῶν μας ψυχῶν. Διότι, ὅπως ἀκριβῶς ὁ φιλόστοργος πατέρας, ὁ Κύριος όλων μας ἐπιθυμῶν νά μᾶς ἀπαλλάξῃ τελείως από τάς ἁμαρτίας, ποὺ ἔχομεν διαπράξει εἰς ὅλην μας την ζωήν, ἐπενόησε δι' ἡμᾶς τὴν θεραπείαν καί μέ τήν ἁγίαν νηστείαν. 

 

Κανείς λοιπόν ἂς μή γίνεται κατηφής, κανείς ἂς μή φαίνεται σκυθρωπός, ἀλλὰ ἂς σκιρτᾷ καὶ ἂς χαίρεται καὶ ἂς δοξάζη ἐκεῖνον, πού φροντίζει τάς ψυχάς μας και διήνοιξεν εἰς ἡμᾶς αὐτὸν τὸν ἄριστον δρόμον, καὶ ἂς ὑποδέχεται μέ πολλὴν χαρὰν τὴν ἔλευσίν του. Ἄς ἑντρέπωνται οἱ ἐθνικοί, ἃς σκεπάζουν το πρόσωπόν των οἱ Ἱουδαίοι, βλέποντες ἡμᾶς νά χαιρετίζωμεν τήν ἔλευσιν τῆς νηστείας μέ εὔθυμον διάθεσιν, καὶ ἂς διδάσκωνται μέ τήν πείραν τῶν πραγμάτων, πόση είναι ή διαφορά μας από αυτούς. Καὶ ἐκεῖνοι μέν ἂς ὀνομάζουν ἑορτάς καί πανηγύρεις τήν μέθην καὶ ὅλην τὴν ἄλλην ακολασίαν καί τάς αἰσχράς πράξεις, τάς ὁποίας είναι φυσικόν να πράττουν αὐτοί ἕνεκα τούτου. 

 

Η Εκκλησία όμως τοῦ Θεοῦ, ἀντίθετα πρός αὐτούς, ἂς ὀνομάζῃ ἑορτήν τήν νηστείαν, τήν περιφρόνησιν τῆς κοιλίας καί κάθε αρετήν, πού ἀκολουθεῖ αὐτήν. Διότι αὐτὴ εἶναι ἡ ἀληθινή εορτή, ὅπου υπάρχει ή σωτηρία τῶν ψυχῶν, ὅπου ὑπάρχει εἰρήνη και ὁμόνοια, ὅπου ἔχει ἀπομακρυνθῆ κάθε κοσμική εκδήλωσις ὅπου αἱ κραυγαί και ὁ θόρυβος, αἱ περιποιήσεις τῶν μαγείρων καί αἱ σφαγαί τῶν ζώων ἔχουν ἐξοβελισθῆ· ἀπόλυτος δὲ ἠρεμία και γαλήνη καὶ ἀγάπη καί χαρά καί εἰρήνη καὶ πραότης καὶ ἄπειρα ἀγαθά ἐπικρατοῦν ἀντὶ ἐκείνων. 

 

Ἐμπρός λοιπόν, παρακαλῶ, ἂς εἰπῶ ὀλίγα δι ̓ αὐτὴν πρὸς τὴν ἀγάπην σας, ἀφοῦ σᾶς παρακαλέσω προηγουμένως αὐτό, νά δεχθῆτε τα λόγια μου με πολλήν ήσυχίαν, διά νά ἐπιστρέψετε ἀπό ἐδῶ εἰς τὰ σπίτια σας, ἀφοῦ ὠφεληθῆτε σημαντικά. Διότι οὔτε συνήλθομεν ἐδῶ ἁπλῶς καί τυχαίως, διά νά ὁμιλήσῃ ὁ ἕνας καὶ νὰ ἐπικροτήσῃ ἁπλῶς τά λεγόμενα ὁ ἄλλος, και ἔτσι νὰ ἀναχωρήσωμεν ἀπὸ ἐδῶ ἀλλὰ διὰ νὰ εἰποῦμεν καὶ ἡμεῖς κάτι χρήσιμον καί οὐσιῶδες διά τήν σωτηρίαν, καί σεῖς, ἀφοῦ ὠφεληθῆτε ἀπό τά λεγόμενα καί κερδίσετε μεγάλην ὠφέλειαν, νά ἀναχωρήσετε ἔτσι ἀπὸ ἐδῶ. 

 

Διότι ἡ Ἐκκλησία εἶναι πνευματικὸν ἰατρεῖον καί πρέπει ἐκεῖνοι, πού ἔρχονται ἐδῶ, ἀφοῦ λάβουν τα κατάλληλα φάρμακα καὶ τὰ ἐπιθέσουν εἰς τὰ ἰδικά των τραύματα, ἔτσι νὰ ἐπανέρχωνται. 

 

Ὄτι βεβαίως μόνον ἡ ἀκρόασις χωρίς τήν ἐπίδειξιν μέ τά ἔργα δὲν θὰ ὠφελήσῃ καθόλου, ἄκουε τὸν μακάριον Παῦλον που λέγει «Διότι δίκαιοι ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι οἱ ἀκροαταί τοῦ νόμου, ἀλλά ὅσοι ἐκτελοῦν τὸν νόμον, αὐτοί θά ἀναγνωρισθοῦν δίκαιοι». Καὶ ὁ Χριστός δὲ ὁμιλῶν ἐνώπιον τοῦ λαοῦ ἔλεγε «Δὲν θὰ εἰσέλθῃ εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν καθένας που με προσφωνεῖ Κύριε, Κύριε, ἀλλὰ ἐκεῖνος πού ἐκτελεῖ τὸ θέλημα τοῦ Πατρός μου, ὁ ὁποῖος εἶναι εἰς τοὺς οὐρανούς». 

 

Γνωρίζοντες λοιπόν, ἀγαπητοί, ὅτι δὲν θὰ μᾶς συμβῇ τίποτε περισσότερον ἀπό τήν ἀκρόασιν, ἐὰν δὲν θὰ ἀκολουθῇ καὶ ἡ ἐκπλήρωσις μὲ τὰ ἔργα, ἂς μή γινώμεθα μόνον ἀκροαταί, ἀλλὰ καὶ ἐκτελεσταί, διά νά γίνουν τὰ ἔργα, ὅταν ἀκολουθοῦν τά λόγια, θεμέλιον μεγάλης παρρησίας εἰς ἡμᾶς. ̓Αφοῦ ἀνοίξετε λοιπόν τάς ἀγκάλας τῆς διανοίας σας, ἔτσι να δεχθῆτε τὰ λόγια περὶ τῆς νηστείας. 

 

Καὶ ὅπως ἀκριβῶς ἐκεῖνοι ποὺ πρόκειται νὰ νυμφευθοῦν κάποιαν συνετὴν καὶ σεμνὴν ἐλευθέραν κόρην, ἀφοῦ στολίσουν ἀπὸ παντοῦ τὸν νυμφικόν θάλαμον μὲ παραπετάσματα, καὶ ἀφοῦ καθαρίσουν ολόκληρον τὸ σπίτι καὶ τὸ καταστήσουν ἄβατον εἰς ὅλας τὰς ἀτημελήτους ὑπηρετρίας, ἔτσι εἰσάγουν αὐτὴν εἰς τὸν νυμφικόν θάλαμον, κατὰ τὸν αὐτόν λοιπόν τρόπον θέλω καὶ σεῖς, ἀφοῦ καθαρίσετε τὴν σκέψιν σας καὶ ἀφοῦ ἐγκαταλείψετε τελείως τὰς ἀπολαύσεις καὶ τὴν ὑπόλοιπον απληστίαν, ἔτσι τὴν μητέρα ὅλων τῶν ἀγαθῶν καὶ τὸν διδάσκαλον τῆς σωφροσύνης καὶ κάθε ἄλλης ἀρετῆς, ἐννοῶ τὴν νηστείαν, μὲ ἀνοικτάς τὰς ἀγκάλας να ὑποδεχθῆτε, διά να απολαύσετε καὶ σεῖς περισσοτέραν εὐχαρίστησιν, καὶ αὐτὴ νὰ σᾶς χορηγήσῃ τὴν πρόσφορον καὶ κατάλληλον θεραπείαν. 

 

Διότι ἐὰν οἱ ἱατροί, ὅταν πρόκειται να καθαρίσουν τὸ σαπισμένον καὶ μολυσμένον πύον, διατάσσουν νὰ ἀπέχουν ἀπὸ τὴν τροφὴν τοῦ σώματος, διὰ νὰ μὴ γίνῃ ἐμπόδιον εἰς τὴν δύναμιν τοῦ φαρμάκου, ἀλλὰ νὰ ἐνεργήσῃ καὶ νὰ παρουσιάσῃ τὸ ἰδικόν του ἔργον, πολύ περισσότερον πρέπει ἡμεῖς, ὅταν πρόκειται νὰ ὑποδεχθοῦμεν τὸ πνευματικόν αὐτὸ φάρμακον, τὴν ὠφέλειαν ἀπὸ τὴν νηστείαν, ἐννοῶ βέβαια τὸ φάρμακον τῆς διαίτης, να καθαρίσωμεν τὸν λογισμόν μας καὶ νὰ κάμωμεν ἐλαφροτέραν τὴν σκέψιν, διὰ νὰ μὴ μᾶς καταστήσῃ ἄχρηστον καὶ χωρὶς ἀποτέλεσμα τὴν ὠφέλειαν ἀπὸ αὐτήν, ὅταν πνιγῇ ἀπὸ τὴν μέθην. 

 

Καὶ γνωρίζω μὲν ὅτι οἱ πολλοί παραξενεύονται ἀπὸ τὰ λόγια μου σήμερα. Ὄμως, παρακαλῶ, ἂς μὴ ὑπακούωμεν ἁπλῶς εἰς τὴν συνήθειαν, ἀλλὰ ἄς ρυθμίζωμεν μὲ σύνεσιν αὐτὰ ποὺ μᾶς ἀφοροῦν.  

 

(Αγίου του Χρυσοστόμου, Απόσπασμα από την Ομιλία εις την  Είσοδο της Μεγάλης Τεσαρακοστής, εκδ. ΕΠΕ, τόμος 2, σελ. 11-13)

 

 

 

 

2ο ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ

 

Σᾶς μακαρίζω, ἀγαπητοί, διὰ τὴν προθυμίαν μὲ τὴν ὁποίαν τρέχετε εἰς τὸν πατρικὸν οἶκον. Διότι ἀπὸ τὸν ζῆλον σας αὐτὸν ἠμπορῶ νὰ στηρίζωμαι καὶ εἰς τὴν ψυχικήν σας ὑγείαν, καθόσον εἶναι θαυμαστὸν ἰατρεῖον τὸ διδασκαλεῖον τῆς ἐκκλησίας· εἶναι ἰατρεῖον ὄχι τῶν σωμάτων, ἀλλὰ τῶν ψυχῶν. Διότι εἶναι πνευματικὸν καὶ θεραπεύει ὄχι σωματικὰ τραύματα, ἀλλὰ ἁμαρτήματα τῆς ψυχῆς· τὸ φάρμακον δὲ τῶν ἁμαρτημάτων καὶ τῶν τραυμάτων τούτων εἶναι ὁ λόγος. Το φάρμακον αὐτὸ δὲν κατασκευάζεται ἀπὸ βότανα τῆς γῆς, ἀλλὰ ἀπὸ λόγια που προέρχονται ἀπὸ τὸν οὐρανόν· δὲν τὸ κατεσκεύασαν χέρια ἰατρῶν, ἀλλὰ γλῶσσαι προφητῶν.  

 

Διὰ τοῦτο εἶναι διαρκές, καὶ δὲν χάνει τὴν δύναμίν του, οὔτε μὲ τὴν πάροδον πολλῶν ἐτῶν, οὔτε ἀποδεικνύεται ἀνίσχυρον ἀπὸ τὴν δύναμιν τῶν νοσημάτων. Διότι τὰ μὲν φάρμακα τῶν ἰατρῶν ἔχουν καὶ τὰς δύο αὐτὰς ἀδυναμίας· καὶ ἐν ὅσῳ εἶναι καινούργια μᾶς φανερώνουν τὴν δύναμίν των, ὅταν ὅμως παρέλθῃ ἀρκετός χρόνος, ὅπως ἀκριβῶς τὰ σώματα ποὺ ἔχουν γεράσει, γίνονται ἀσθενέστερα πολλὲς φορὲς δὲ αὐτὰ τὰ ἀποδεικνύει ἀνίσχυρα ἡ σφοδρότης τῶν ἀσθενειῶν· ἄλλωστε εἶναι ἀνθρώπινα κατασκευάσματα. Τὸ θεῖον ὅμως φάρμακον δὲν εἶναι τέτοιο, ἀλλὰ καὶ ἂν ἀκόμη περάσῃ πολὺς χρόνος, διατηρεῖ ὅλην τὴν δύναμίν του. 

 

Αφ' ὅτου λοιπὸν ἐγεννήθη ὁ Μωυσῆς (διότι ἀπὸ ἐκεῖνον ἀρχίζουν αἱ Γραφαί) ἐθεράπευσε τόσους ἀνθρώπους, καὶ δὲν ἔχασε την δύναμίν του, ἀλλὰ καὶ οὔτε ἀσθένεια ὑπερίσχυσε ποτὲ αὐτοῦ. Τὸ φάρμακον αὐτὸ δὲν τὸ παίρνει κανείς καταβάλλων χρήματα, ἀλλὰ αὐτὸς ποὺ θὰ ἐπιδείξῃ θέλησιν καὶ διάθεσιν γνησίαν, φεύγει ἀπὸ ἐδῶ ἀφοῦ τὸ λάβῃ ὅλον. Διὰ τοῦτο πλούσιοι καὶ φτωχοὶ καθ' ὅμοιον τρόπου δέχονται τὴν θεραπείαν αὐτήν. Διότι ἐκεῖ ποὺ εἶναι ἀναγκαῖον να πληρώσῃ κανείς χρήματα, ὁ μὲν εὔπορος ὠφελεῖται, ὁ δὲ πτωχὸς πολλάκις φεύγει χωρὶς νὰ ὠφεληθῇ, διότι δὲν ἀρκοῦν εἰς αὐτὸν τὰ χρήματα διὰ τὴν ἀπόκτησιν τοῦ φαρμάκου: Ἐδῶ δὲ ἐπειδὴ δὲν καταβάλλει κανείς χρήματα, ἀλλὰ πρέπει νὰ ἐπιδείξῃ πίστιν καὶ θέλησιν, αὐτὸς ποὺ καταβάλλει αὐτὰ μὲ προθυμίαν, αὐτὸς ὠφελεῖται πολύ περισσότερον, ἐπειδὴ εἶναι καὶ αὐτὰ τῆς ἰατρείας ὁ μισθός. Καὶ ὁ πλούσιος καὶ ὁ πτωχὸς συμμετέχουν εἰς τὴν ὠφέλειαν καθ ̓ ὅμοιον τρόπον, μᾶλλον δὲ ὄχι καθ' ὅμοιον τρόπον, ἀλλὰ πολλὲς φορὲς φεύγει ὁ πτωχὸς ἀφοῦ ἔχει ἀπολαύσει περισσότερα ἀπὸ τὸν πλούσιον. Διατί ἆρά γε; Διότι ὁ μὲν πλούσιος κατεχόμενος ἀπὸ πολλὰς φροντίδας καὶ ἔχων τὴν ὑπερηφάνειαν καὶ τὴν ἀλαζονείαν που προέρχεται ἀπὸ τὴν εὐπορίαν, ζῶν μὲ ἀδιαφορίαν καὶ νωθρότητα, δὲν δέχεται το φάρμακον που προέρχεται ἀπὸ τὴν ἀκρόασιν τῶν Γραφῶν μὲ μεγάλον ζῆλον, οὔτε μὲ πολλὴν προθυμίαν· ὁ δὲ πτωχὸς ὁ ὁποῖος εἶναι ἀπηλλαγμένος ἀπὸ μαλθακότητα, πολυφαγίαν καὶ νωθρότητα, καὶ καταναλίσκει ὅλον τὸν χρόνον του εἰς χειρωνακτικὴν ἐργασίαν καὶ εἰς τοὺς δικαίους κόπους, καὶ ἀπὸ ἐκεῖ συγκεντρώνει πολλὴν φιλοσοφίαν διὰ τὴν ψυχήν, γίνεται πιο προσεκτικὸς καὶ πιο δραστήριος καὶ προσέχει μὲ μεγαλυτέραν ἀκρίβειαν εἰς τὰ λεγόμενα· διὰ τοῦτο καὶ φεύγει ἀφοῦ ἔχει καρπωθῇ μεγαλυτέραν ὠφέλειαν, διότι ἔχει καταβάλει μεγαλύτερον τίμημα. 

(Απόσπασμα από την ομιλία "ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΟΤΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΟΥΜΕΝ ΤΑ ΑΜΑΡΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΩΝ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΥΤΕ ΝΑ ΕΚΦΕΡΩΜΕΝ ΚΑΤΑΡΑΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΕΧΘΡΩΝ", εκδ. ΕΠΕ, τόμος 31, σελ. 251-253) 

 

 

3ο ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ 

Αμάρτησες; Ελα στὴν ἐκκλησία κι ἐξάλειψε τὴν ἁμαρτία σου. Όσες φορὲς κι ἂν πέσεις στην αγορά, τόσες φορές σηκώνεσαι· ἔτσι κάθε φορά πού θ' αμαρτήσεις, μετανόησε γιὰ τὴν ἁμαρτία σου μὴν ἀπελπισθεῖς· ἂν ἁμαρτήσεις για δεύτερη φορά, μετανόησε για δεύτερη φορὰ καὶ μὴ ἀπὸ ραθυμία χάσεις τελείως τὴν ἐλπίδα γιὰ τ' ἀγαθὰ ποὺ σοῦ ἐπιφυλάσσονται· κι ἂν ἀκόμα βρίσκεσαι σε βαθιὰ γηρατειά κι αμαρτήσεις, έλα στὴν ἐκκλησία καὶ μετανόησε: γιατὶ ἐδῶ εἶναι ἰατρεῖο κι ὄχι δικαστήριο, ποὺ δὲν ζητᾶ εὐθύνες ἁμαρτημάτων, ἀλλὰ παρέχει συγχώρηση αμαρτημάτων 

(Απόσπασμα από την ομιλία "Γ΄ ΟΜΙΛΙΑ ΠΕΡΙ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ, εκδ. ΕΠΕ, τόμος 30, σελ 153-155). 

 

 

 

ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΥΝΟΔΕΥΟΥΝ ΤΗΝ ΟΜΙΛΙΑ 

"Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΩΣ ΙΑΤΡΟΣ-Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΩΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ"